կարմիր կամ վարդագույն ներկ

ձեթ,լիմոնի ջուր,սոդա

1. Աշխարհագրական դիրք։Հարավային Ամերիկա մայրցամաքը գտնվում է  արևմտյան կիսագնդում ։ Այն մեկուսացված է այլ մայրցամաքներից։ Նրա տարածք 18մլն. կիլոմետր քառակուսի է։Նրա ափերը ողողում են արևմուտքում ՝ Խաղաղ իսկ արևելքում ՝ Ատլանտյան օվկիանոսի ջրերը ։ Այս մայրցամաքի ափերը քիչ են կտրատված այդ տեսակետից այն նման է Աֆրիկային։ Արևմուտքը եզրավորում է Անդիան լեռները այստեղ  էլ գտնվում է մայրցամաքի ամենաբարձր կետը՝ Անկոնկագուան ( 6960մ.)։ Ամենացածր կետը Վալդես թերակղզում  -40մ.։Մայրցամաքում  կամ գործող հրաբուխներ ՝ Կոտեպախին և Ռուիսը։Խաղաղ  օվկիանոսի ափին նեղ շերտով ձգվում է աշխարհի ամենաչոր  ՝ Ատակամա անապատը ։
2. Կլիման։Այս մայրցամաքի կլիմայի ձևավորման վրա մեծ ազդեցություն ունի Ատլանտյան օվկիանոսը։ Հարավային Ամերիկյան ամենախոնավ մայրցամաքն է և երկրորդ տաք մայրցամաքը Աֆրիկայից հետո։Կլիմայի ձևավորման վրա մեծ ազդեցություն ունեն Բրազիլական և Գվիանական տաք հոսանքները։ Հարավային Ամերիկայի կլիմայական գոտիներն են  հասարակածային, մեր հասարակածային ,արևադարձային ,մեր արևադարձային և բարեխառն։

3.Ներքին ջրեր։Անդեր համարվում են Հարավային Ամերիկայի գլխավոր ջրբաժանը։Գետերի հիմնական  մասը  պատկանում է Ատլանտյան օվկիանոսին իսկ Խաղաղ օվկիանոսին մի քանի կարճ գետեր ։ Հարավային Ամերիկյանում է գտնվում աշխարհի ամենաջրառատ գետը ՝ Ամազոնը շուրջ 7 մլն. քառակուսի ջրհավաք ավազանով։Ամազոնը նավարկելի է հունի  գրեթե ամբողջ երկայնքով, այդ  պատճառով էլ դրա  տրանսպորտային նշանակությունը շատ մեծ է։Հարավային Ամերիկայի երկրորդ խոշոր գետը Պարանան է իր Ուրուգվայ  և Պարագվայ վտակներով։Պարանա գետի վրա գտնվում է Իգուասուն ջրվեժը։Խոշոր գետերից է նաև Օրինոկոն գետը որի Չուրուն վտակի վրա  գտնվում է աշխարհի ամենաբարձր ՝Անխել ջրվեժը 1045 մ բարձրությամբ։ Հարավային  Ամերիկայում լճեր քիչ կան , սակայն այստեղ  է գտնվում ամենաբրձրադիր լիճը՝Տետիկական 3816 մ բարձրության վրա։Այստեղ են գտնվում նաև Կոկո և Մարակայբո լճերը։

4. Բնական զոնաներ։

Հասարակածային խոնավ անտառներին տեղացիները անվանում են սելվաս։Այս  զոնայում  անտառը շարահարկերով է։Աճում են 40000ավելի բուսատեսակ ։ Հանդիպում է հսկա սեյբան ,բրազիլական հևհեյան,հսկա ֆիկուսը,տարբեր արմավենիներ,շոկոլադի ծառը,կաուչուկատու հևհեյա, սեխածառը և այլն։ Անտառում կիսախավար է և չափազանց դժվարանցանելի։ Սելվասի կենդանական աշխարհը նույնպես հարուստ է ։ Հանդիպում  են  գիշատիչ կատվառյեւծներ,կռնչակապիկներ , դանդաղաշարժ համրուկներ և այլն։ Ամազոնի ջրերում ապրում է աշխարհի ամենամեծ օձը՝ անակոնդան ,հարավամերիկյան կոկորդիլոսը ,պիրանյա ձկները։Թռչունների շատ են բազմերանգ թութակները ,չղջիկները,կոլիբրիները (աշխարհի ամենափոքր թռչունները)։ Հասարակածային խոնավ անտառներից հյուսիս֊հարավ տարածվում է սավանաները որոնք  հյուսիսում կոչվում են  լյանոս  իսկ  հարավում  կամպոս։ Սավանաներից հարավ տարածվում են տափաստանները  ՝ պամպաները։Ավելի  հարավ  տարածվում են  անապատները և  կիսաանապատները։Իսկ Անդերում ձևավորվում են վերընթաց գոտիականությունը  ։ Այստեղ 4000մ բարձրության վրա  տարածվում  են  բարձրալեռնային մարգագետինները՝ պարամոսները։ Բարձր լեռների  գագաթներին սավառնում են աշխարհի ամենամեծ թռչունները՝կոնդորները։

Բացատրական բառեր։

Էնդեմիկ֊բույսերի և կենդանիներ այն տեսակները,որոնք բնորոշ են միայն որևէ շրջանի ,և երկրագնդի մյուս տեղերում չեն հանդիպում։

Սելվաս֊խոնավհասարակածային մշտադալար անտառներ։

Լիաններ֊ծառերին,թփերին կամ այլ հենարաններին փաթաթվող,մագլցող բույսեր։

Պամպա֊առավելապես խոտային, հացազգային բուսականությամբ ծածկված  հարթավայրային շրջաններ Հարավային Ամերիկայում։

Պարմոս֊բարձրալեռնային մարգագետիններ Հարավային Անդերում։

Պունա֊տափաստային բուսականությամբ ծածկված միջլեռնային բարձրադիր սարվանդաններ Անդերում ։

Գործնական աշխատանք։

Ուրվագծային  քարտեզի վրա  նշել Հարավային ամերիկայի խոշոր լեռնգրական միավորները,առափնյա ծովերը

752բ) Կովը մեկ օրում ուտում է 20 կգ խոտ։Որքա՞ն խոտ է անրաժեշտ անասնապահին 5 կով մեկ շաբաթ կերակրելու համար։

Լուծում

1. 20×5=100
2. 100×7=700

Պատասխան 700

753 բ) Եթե ծորակից 1 ժամում հոսում է 210 լ ջուր,ապա քանի՞ ժամում կլցվի 3150 լ տարողությամբ ջրավազանն այդ ծորակով։

Լուծում

1. 3150:210=15

Պատասխան 15 ժամ

757 Արտագրի՛ր և լրացրո՛ւ բաց թողած թվերն և թվանշաները։

ա) 2 հազ․+3 հ․+1 մ=2371 բ)3000հազ․+1 հ․+6տ․+5 մ․=3165

4 հազ.+8հ.+3 տ.+8մ=4838 3.10000+5.10+2.1=34852

762 Հաշվի՛ր ավտոմեքենայի և ավտոբուսի արագությունները և լրացրո՛ւ աղյուսակը գիտենալով,որ 240 կմ ճանապարհն ավտոմեքենան անցել է 3 ժամում,իսկ ավտոբուսը 4 ժամում։

Անվանումը	ժամանակ	Արագություն	ճանապարհ
Ավտոմեքենան	3 ժամ		240
Ավտոբուս	4 ժամ		240

Անուն, ազգանուն*

Աիդա բաղիրյան

Նշի՛ր դպրոցը:*

Հարավային

1.Նշվածներից ո՞ր ծաղիկը որպես մարդու անուն չի օգտագործվում։

Վարդ

զանգակ

Մանուշակ

Հասմիկ

Отменить выбор

2. Տրված նախադասության մեջ թաքնվել են գույների երեք անվանումներ, փորձի՛ր գտնել դրանք՝ ուշադրություն դարձնելով տառերի հաջորդականությանը։

Կար մի րոպե, որ կարող էր թվալ, թե մենք կստանանք լուր թշնամու նահանջի մասին։

Կարմիր,ալ,լուրթ

3. Երեխաները Զատկի տոնին զվարճալի պայքար սկսեցին հավկիթներից ուժեղագույնը գտնելու համար։

Այս նախադասության մեջ կա մի բառ, որն ունի համանուն տարբերակ, և կա մի բառ, որի հոմանիշը ունի ամսվա անունով համանուն տարբերակ։ Գտի՛ր և բացատրի՛ր համանուն տարբերակները:

Զատիկ տոն և զատիկ միջատ,մարտ ամիս -պայքար հոմանիշ

4. Իսկ այժմ «այր» բառի համանուն տարբերակները փնտրի՛ր բառարանում և դրանցով կազմի՛ր նախադասություններ։

Այր-տղամարդ,ամուսին Ամուսինը շատ է հոգ տանում իր կնոջ մասին,տղամարդը պետք է լինի ուժեղ։

5. Մ (մեն) տառը զբոսանքի էր դուրս եկել անտառ և կանգնեց մի քարանձավի դիմաց։ Ի՞նչ բառ ստացվեց (նախորդ առաջադրանքը կօգնի քեզ գտնել այդ բառը)։

Մայր

6․ Իսկ ո՞ր բառի տնակում չի կարող բնակվել Մ տառը։

Ա_բասիր

Ա_բարիշտ

Ա_բար

Ա_բոխ

Ա_բաստանյալ

Отменить выбор

7. Նշված բառերի դիմաց ավելացրո´ւ մեկական տառ այնպես, որ նոր բառ ստանաս։

Արև, ամպ, պիտակ, կար, այլ, այծ, պար, տապ, արկ, արի

Բարև,լամպ,սպիտակ,նկար,գայլ,կայծ,շպար,շտապ,պարկ,գարի կամ բարի․

8. Գուշակի´ր հանելուկի պատասխանը:

Մանուկն եկավ՝ պայծառ, անգին,
Կանաչ շորեր ունի հագին,
Թողեց հետքեր նա ամենուր,
Ծաղկով լցրեց դաշտն ու այգին:

Գարուն

9. Մայրիկիդ անունով աքրոստիկոս հորինի´ր և տեղադրի´ր այստեղ։

Ամենասիրելի մայրիկն ես դու անգին,
Նուրբ ու փամփլիկ, գեղեցիկ,
Ինքնուրյուն ես դու իմ մայրիկ։

10. «Գիտե՞ք, որ գարուն է արդեն…» շարունակելով միտքը` հորինի´ր պատմություն:

Արդեն գարուն է: Ձմեռը իր տեղը զիջել է գարնանը: Իսկ դուք գիտեք՞ գարունը ինչպես է գալիս։ Գարունը, որ գա եղանակը կտաքանա և անձրևները կպատրաստվեն վերադարնալ։ Գարունը գալիս Է գեղեցիկ։ Ծաղիկները սկսում են ծաղկել, ծառերը սկսում են բողբոջել, իսկ երեխաները իջնում են բակ խաղալու: Թռչունները սկսում են երգել իրենց գեղեցիկ երգերը: Մարդիկ հանում են իրենց տաք վերարկուները ու հագնում են գարնանային բաճկոն: Գարնանը մայրիկների ու կանաց տոնն է: Գարունը լի է երջանկությամբ ու սիրով: Գարնանը ես սիրում եմ զբոսնել ու խաղալ ընկերներիս հետ։Գարնանը լինում է տաք,սառը,քամի,փոթորիկ,արև,անձրև և այլ այդպիսի շատ բաներ։Գարնանը մարդիկ սկսում են նոր կյանք։ Գարունը իմ ամենասիրելի եղանակն է,որովհետև այն լինում է հետաքրքիր և ոնց որ հայտնված լինես հետաքրքրության աշխարհում։Գարնանը երեխաներ կարող են իջնել բակ և խաղալ տարբեր խաղեր։Գարնան սկզբում ծառերը բողբողջ են տալիս,իսկ վերջում արդեն տերևները լինում են տարբեր գույներ օրինակ դեղին,շականակագույն,կարմիր,գազարագույն և այլ տարբեր գույներ։Հա մոռացա ասեմ գարնան վերջում նաև արդեն տերևները թափվում են և բոլոր բակերում թափվածն տերևներ են լինում։Գարնանը նաև ասեմ,որ իմ մայրիկի ծննդյան տարեդարձն է և նա կդառնա 38 տարեկան։Մեր ընտանիքի անդամները շատ են սիրում գարնանը ճամփորդել։